‘Wij ondersteunen de zoetwaterregio's’

Wat is de landelijke zoetwateropgave van Nederland? De BOA-opdracht Deltaprogramma Zoetwater (DPZW) voor Rijkswaterstaat werkt eraan om dit vast te stellen. “In een droog jaar zijn er altijd tekorten, maar we proberen ervoor te zorgen dat het alleen acceptabele tekorten zijn", vertelt Sharon. “Om de opgave vast te stellen zijn we op dit moment bezig om de methode door te ontwikkelen. Analyses opzetten en laten uitvoeren, is een belangrijk onderdeel om de opgave te vormen. Hiervoor werken we nauw samen met de zoetwaterregio’s in Nederland. ”

Doelen vaststellen

Maar om een opgave te bepalen, is het nodig om doelen te concretiseren. “Tot nu toe hebben we alleen knelpunten vastgesteld: de watertekorten. Dat zien we als de watertoekenning kleiner is dan de vraag", vertelt Sharon. “We hebben geen doel vastgesteld in de zin van, hoeveel watertekort we accepteren en hoeveel niet. Zonder richtlijnen valt er geen opgave te maken.” Het bracht het team tot het inzicht om samen met de regio's de doelen te concretiseren.

Werksessies

Dit doen ze door werksessies te organiseren met elke regio. “We gaan daar een hele dag naartoe. We gaan dan een aantal van onze programmahoofddoelen langs, zoals ‘cruciale gebruiksfuncties beschermen’ en overleggen vervolgens wat we hieronder verstaan. Daarnaast gaan we langs maatregelen van de zoetwaterregio die de afgelopen fase zijn ingesteld. Ik vraag dan wat het idee is achter het indienen van deze maatregelen, wat voor doel erachter zit. Dat brengen we dan samen”, zegt Sharon. “Door deze sessies is er echt een omslag in de samenwerking. Voorheen werkten we meer apart van elkaar. Wij lieten analyses uitvoeren waarvan wij dachten dat ze het nodig hadden. Maar als de regio daarin niets ziet, bereiken we er ook niets mee. Door de regio's actief te betrekken, merk ik dat ze de noodzaak inzien om doelen vast te stellen. Ze werken mee en zien in dat we ze echt ondersteunen.”

Routekaart zoetwateropgave

Ook heeft het team een routekaart opgesteld waarin de verantwoordelijkheden zijn vastgelegd voor de regio's en Rijkswaterstaat. Daarin is te zien dat er aan de hand van de doelen eerst een langetermijnstrategie wordt opgesteld. Daarna wordt de zoetwateropgave bepaald door middel van de knelpuntenanalyses. Als de zoetwateropgave is bepaald, gaan de regio’s aan de slag met het bedenken van maatregelen om de doelen te behalen. “Vervolgens brengen wij de effectiviteit van deze maatregelen in beeld voor de regio's en laten we een grote economische analyse uitvoeren voor de kosten.”

Het afgelopen half jaar was het team bezig met het concretiseren van de doelen, de routekaart opstellen, bepalen welke analyses ze laten uitvoeren en standaard werkzaamheden zoals het verder ontwikkelen van het model voor de opgave. Daarnaast vullen ze een rol in het secretariaat van het Expertisenetwerk Zoetwater. “Het netwerk geeft een beeld over hoe je analyses het beste kunt aanpakken. Kennisinstituten die veel van onze analyses uitvoeren, kunnen hier terecht met vragen. Wij ondersteunen het netwerk door te helpen met de afbakening.”

Kennis in huis

Sharon ziet veel voordelen in het feit dat deze opdracht bij Rijkswaterstaat ligt. “We hebben ontzettend veel kennis in huis als beheerder van het hoofdwatersysteem. Daarnaast is er veel samenhang met andere waterprogramma's die wij uitvoeren. Mensen uit mijn team en ik werken daar ook weer aan mee en gebruiken input uit die programma's voor het DPZW. Daardoor zijn de lijntjes kort en zit er synergie in.” Zelf haalde ze de afgelopen tijd veel energie uit de werksessies met de regio's. “Vanuit de BOA ondersteunen wij de regio's: we doen niks voor onszelf. De zoetwaterregio's beseffen dat nu ook, doordat ze meedoen in het proces. De doelen zijn nog niet rond, maar we werken nu effectief samen. Zo kunnen we vooruit.”

Deltaprogramma Zoetwater

Het doel van het Deltaprogramma Zoetwater is om Nederland weerbaar te maken tegen droogte in 2050. In tijden van droogte is er veel zoetwater nodig ten behoeve van verschillende cruciale functies:

• Het zorgt ervoor dat droogtegevoelige waterkeringen (veenkades) niet uitdrogen en daarmee stabiel blijven.
• Met dit zoetwater zorg je ervoor dat de grondwaterstand in bodemdalingsgevoelige gebieden op peil blijft, zodat extra bodemdaling ten gevolge van droogte wordt voorkomen.
• Natuurgebieden kunnen onomkeerbare schade oplopen door droogte. Zoetwater van de juiste kwaliteit voorkomt dit.
• Ten behoeve van de drinkwater- en energievoorziening is zoetwater nodig. 
• Daarnaast hebben andere sectoren zoetwater nodig voor hun productie: landbouw, scheepvaart en industrie.

Het komt voor dat de vraag naar zoetwater groter is dan het aanbod, zoals tijdens langdurige droge periodes. Het Deltaprogramma Zoetwater kijkt naar strategieën en maatregelen voor de lange termijn om weerbaar te zijn tegen watertekort.

Deltaprogramma Zoetwater RWS

Deze beleidsondersteuning en adviseringsopdracht (BOA) voor Rijkswaterstaat is in opdracht van directoraat-generaal Water en Bodem (DGWB) van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het vaststellen van de landelijke zoetwateropgave. Deze opgave geeft inzicht in de beschikbaarheid van zoetwater en het risico op watertekorten in droge perioden, nu en in de toekomst. Als de opgave duidelijk is, stellen de zoetwaterregio’s een pakket van maatregelen op. Het BOA-team is vervolgens verantwoordelijk voor het in beeld brengen van de kosten en effectiviteit van deze maatregelen en laat een economische analyse uitvoeren.

Aan de opdracht werken zes mensen van Rijkswaterstaat (Water, Verkeer en Leefomgeving):
Sharon Muurling-van Geffen is projectleider. Susanne Quartel, Erwin Slingerland, Xander Keijser en Hilde Beck zijn verantwoordelijk voor de analyses. Emiel Spanier is kenniscoördinator (organisatie Kennisdag Zoetwater, opdrachtgever Kennisagenda Zoetwater, secretariaat Expertise Netwerk Zoetwater en Droogte)

Aanvullend krijgen de regionale dienstonderdelen van RWS elk 0,2 fte om het belang van RWS in het Deltaprogramma Zoetwater te behartigen.