Implementatie Marktvisie is mensenwerk
Lang leve de Marktvisie! Maar hoe nu verder? Hoe zorgen Rijkswaterstaat en de markt dat het niet alleen bij mooie woorden en goede bedoelingen blijft? Een hele uitdaging, maar Aline Arends (Rijkswaterstaat) en Jacolien Eijer (NLingenieurs) gaan deze graag aan. Samen brengen zij de eerste concrete stappen naar échte samenwerking in kaart.
Haastige spoed, zelden goed
De implementatie van de Marktvisie is vooral een gezamenlijke zoektocht, geeft Aline Arends aan. ‘We staan nu eigenlijk pas aan het begin. De visie is ontzettend breed. Alle betrokkenen, zoals Rijkswaterstaat, brancheverenigingen, en bedrijven, moeten daarom eerst bekijken met welke punten we het eerst aan de slag kunnen. Focus aanbrengen dus.’
En dat heeft tijd nodig, aldus Arends. ‘We hebben de Marktvisie natuurlijk al in januari ondertekend. Sommigen worden inmiddels dan ook een beetje onrustig: laat nu maar eens zien wat resultaten zien! Dat snap ik, maar een cultuurverandering in de sector – en daar gaat het in de kern om: ander gedrag – bereik je niet van de een op de andere dag.’
Botsende belangen
Een van de projecten waar de Marktvisie al wordt gebruikt om het gesprek aan te gaan, is het onderhoud van de kust. Arends: ‘Rijkswaterstaat vond het kustonderhoud op termijn onbetaalbaar. Door onze strategie raakten we langzamerhand in een vechtrelatie met aannemers. Tot arbitragezaken – voordat aanbestedingen überhaupt gestart zijn – aan toe.’
‘Ga snel in gesprek bij problemen’
‘Ook zijn er grote uitdagingen op het gebied van duurzaamheid. De uitstoot van baggerschepen levert bijvoorbeeld een enorme bijdrage aan de totale CO2-uitstoot van Rijkswaterstaat. Dus nu zijn we in dialoog met elkaar: hoe leveren we een bijdrage aan een duurzame omgeving? Hoe kunnen we innovaties en duurzaamheid stimuleren? Dat kan alleen door de verschillende opgaven van alle samenwerkingspartners aan elkaar te verbinden. Lastig, want aannemers hebben uiteenlopende belangen en wensen. Op de korte én lange termijn. Maar dit soort problemen los je wel op door snel in gesprek te gaan en te blijven.’
Voor elk wat wils
Dat kan Jacolien Eijer – samen met Arends ambassadeur van de Marktvisie – alleen maar beamen. ‘Het lijkt allemaal zo simpel: uitspreken dat we een goede prijs voor opdrachtgevers en een goede boterham voor de markt willen. Maar het gebeurde gewoon niet. Dat deze intentie nu zwart op wit in de Marktvisie is vastgelegd, biedt een goed aanknopingspunt. Hier kunnen we elkaar direct op aanspreken.’
Goed voorbeeld doet volgen
Succesverhalen zijn volgens Eijer een goed instrument is om nieuwe samenwerkingsvormen onder de aandacht te brengen. ‘Daarom verzamelen we voorbeelden van pilots waarin we via een open dialoog en op een constructieve manier met elkaar samenwerken. Want van zulke casussen kunnen we samen leren.’
Arends: ‘We gingen vóór de Marktvisie natuurlijk ook niet bij elk contract ruziënd over straat. We hebben al veel samen gerealiseerd. Maar we moeten wel onderzoeken hoe dat in lopende en nieuwe opgaven nog beter en efficiënter kan. De kunst is om telkens te leren van projecten: wat zijn de succesfactoren geweest? En hoe kunnen we die doorvertalen? Zodat we echt met z’n allen aan de maatschappelijke opgave kunnen werken. Want dat is wat we met de Marktvisie willen: excelleren als “bouwers van Nederland”.’
‘Niet meteen met het contract wapperen’
Eijer: ‘In de sector werken tienduizenden mensen waarvan een groot deel op de een of andere manier met de Marktvisie te maken heeft. Met het doel van de visie is iedereen het eens. Maar er zijn wel cynici die bang zijn dat er uiteindelijk niks gaat veranderen. We moeten dus handvatten aanreiken en inzichtelijk maken hóé mensen ermee aan de slag kunnen. En daarover blijven praten. Continu van elkaar blijven leren en leervaringen toepassen, daar gaat het om.’
Een WOB lost niks op
Marktvisies zijn hot: ze worden momenteel en masse ontwikkeld – ook buiten de bouwsector. Als het aan Eijer ligt, wordt ook van deze partijen geleerd. ‘Het zou natuurlijk goud zijn als we van onder andere de waterschappen en gemeenten kunnen leren. Bijvoorbeeld door eens per jaar onze ervaringen te delen.’
‘Vergeet niet dat ook de bedrijfsvoeringspartijen onze Marktvisie hebben ondertekend’, vult Arends aan. ‘Dat is weer een heel andere branche waarbinnen de principes uit de visie al worden toegepast. Zo wilde een leverancier onlangs een WOB-verzoek indienen naar aanleiding van een – volgens hen onverklaarbare – gunning. Een juridisch gevecht ligt dan op de loer. Door het er met elkaar over te hebben, ontstond er meer wederzijds begrip. Met als resultaat dat het verzoek is ingetrokken.’
Huwelijkse voorwaarden
In gesprek blijven en elkaar opzoeken als het eens tegenzit, daar zit ‘m eigenlijk de crux, vindt Eijer. ‘De Marktvisie is en blijft mensenwerk. We moeten elkaars drijfveren proberen te begrijpen. Net als in een huwelijk eigenlijk. Daar zijn je eigen emoties ook niet altijd de beste raadgever. Soms is het beter die even uit te schakelen, zodat je je in de ander kunt verplaatsen. Niet meteen met servies smijten dus – niet meteen met het contract gaan wapperen bij problemen – maar samen op zoek gaan naar een oplossing. Zo eenvoudig kan het zijn.’
