Strategieontwikkeling bij Rijkswaterstaat en Fugro

Rijkswaterstaat en Fugro. De één een grote uitvoeringsorganisatie van het Rijk, de ander een van oorsprong Nederlands bedrijf dat een internationale speler is op het gebied van Geo-data. Allebei doen ze aan strategieontwikkeling. Maar hoe? Met welk doel? En hoe zorgen ze dat de strategie beklijft binnen de organisatie? Ronald Plugge steekt van wal en vertelt dat Fugro een mondiale speler is. ‘Onze strategie is dan ook globaal ingestoken, maar wel afgestemd op de specifieke prioriteiten en accenten van onze regionale markten. Daarom vertalen we de strategie na vaststelling door naar onze “regio’s”: Europa & Afrika, Noord-, Midden- & Zuid-Amerika, het Midden-Oosten & India en Azië-Pacific. En vanuit daar naar acties en resultaten per sector, die op hun beurt in Nederland weer bijdragen aan de strategie.’ Erna Ovaa haakt hierop in: ‘Bij Rijkswaterstaat stellen we eens in de vijf à zes jaar een nieuwe langetermijnstrategie op. Startpunt voor het denken is onze functie in de samenleving. Doen we nog steeds de goede dingen? Als er grote veranderingen gaande zijn in onze samenleving, moet mogelijk ook onze strategie veranderen.’

Om bij het begin te beginnen: hoe komt Fugro tot zijn strategie?

Plugge: ‘Binnen Fugro hebben we een globaal strategieteam. Zij halen input op bij onze klanten en de verschillende interne belanghebbenden. Daarbij gaat het niet alleen om ontwikkelingen op het gebied van technologie, economie en politieke vraagstukken, maar ook om thema’s als duurzaamheid, energietransitie, klimaatverandering en digitalisering. Ook bespreekt dit team op allerlei niveaus in onze organisatie waar we staan en waar we naartoe willen. Zo ontstaat onze strategie. Onze huidige strategie voor de middellange termijn “Towards Full Potential” richt zich op de jaren 2024-2027. Deze global strategie vertalen we door in lokale thema’s. Voor Nederland gaat het bijvoorbeeld om klimaatadaptatie, grondwater, bodemdaling en verouderde infrastructuur. Een voorbeeld hiervan is dat we oplossingen die relevant zijn voor de vernieuwingsopgave van Rijkswaterstaat proactief inbrengen in nieuwe projecten. Denk aan hergebruik van funderingen. Wat ook meespeelt in onze strategieontwikkeling, is ons doel om bij te dragen aan een veilige en leefbare wereld en onze belofte om de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN te ondersteunen. Dus ook daar is onze strategie op geënt.’

En hoe gaat dit bij Rijkswaterstaat?

Ovaa: ‘Bij Rijkswaterstaat hebben we in 2024 onze strategie “Kompas RWS” geactualiseerd. Voor een belangrijk deel is deze nog steeds gebaseerd op de toekomstverkenning “Expeditie RWS 2050”, die we enkele jaren geleden hebben uitgevoerd. Daarvoor hebben we onder meer een trendanalyse gedaan in samenwerking met experts in bijvoorbeeld digitalisering, klimaat en demografie. Ook hebben we gesprekken gevoerd in de zeven regio’s van Rijkswaterstaat met bedrijven, medeoverheden, maatschappelijke organisaties en onze collega’s ter plaatse. Op basis daarvan hebben we toekomstscenario’s opgesteld: hoe verandert de wereld om ons heen? Welke toekomsten zijn denkbaar? Met deze scenario’s onder de arm zijn we ook in gesprek gegaan met onze samenwerkingspartners. In de aanvankelijke strategie uit 2021 “Kompas RWS” wordt de lezer meegenomen op die reis. De update van 2024 houdt deze koers vast, maar in aangescherpte vorm. De grote instandhoudingsopgave waar we als Rijkswaterstaat samen met onze partners voor staan, heeft bijvoorbeeld een plek gekregen. Net als de toenemende noodzaak voor een andere samenwerking in de keten: van politiek en beleid tot en met de aannemer.’

Waar zitten de verschillen als het gaat om strategieontwikkeling bij Rijkswaterstaat en een marktpartij als Fugro?

Ovaa: ‘Het bijzondere bij Rijkswaterstaat is natuurlijk dat wij te maken hebben met politieke aansturing.'
Plugge: ‘Bij Rijkswaterstaat is die aansturing inderdaad politiek gedreven. Bij Fugro hebben we een verantwoordelijk richting onze aandeelhouders. Verder nemen we bij het vaststellen van acties die bijdragen aan de realisatie van onze strategie onze opdrachtgevers nadrukkelijk in ogenschouw: waar liggen zij van wakker en welke expertise hebben wij in huis om dit op te lossen?’
Ovaa: ‘In essentie doen wij dat ook, maar bij Rijkswaterstaat nemen we de samenleving als leidraad. Welke vraagstukken spelen er in de samenleving en hoe kunnen wij daar onze bijdrage aan leveren? Samen met onze beleidscollega’s proberen we tot uitvoerbare voorstellen te komen. Overigens zie ik nog een ander verschil tussen onze strategieën. Wij hebben er in het Kompas RWS voor gekozen om ons alleen te richten op de zes onderwerpen waar Rijkswaterstaat een fundamentele verandering wil bereiken: assetmanagement 2.0, klimaatadaptatie, duurzaamheid & leefomgeving, data & informatievoorziening, smart mobility en opgavegericht samenwerken. Elk van deze onderwerpen van fundamentele verandering heeft een eigen programma. En ook ons corporate innovatieprogramma richt zich hierop.’

Als de strategie er eenmaal ligt, hoe zorgen jullie dat die in de organisatie beklijft?

Ovaa: ‘Dat is hartstikke moeilijk en wordt vaak onderschat. Het vraagt aandacht en is een zaak van lange adem. Terugkijkend op 2021 zie ik een zekere verandering. Er is vooruitgang geboekt. Denk aan de transitie naar klimaatneutrale en circulaire infra en aan de groeiende samenwerking met onze partners in data-ecosystemen. Ook dringt het besef van de enorme instandhoudingsopgave steeds meer door. We kunnen die niet alleen tackelen. Daar hebben we onze partners hard bij nodig. Dat komt ook tot uiting in de update van onze strategie.’
Plugge: ‘Ook ik zie die verandering bij Rijkswaterstaat. We zoeken elkaar steeds meer op in het besef dat we elkaar nodig hebben voor de opgaven in Nederland. We moeten samenwerken om veilig, duurzaam en efficiënt te ontwerpen, te bouwen en te onderhouden. En natuurlijk gaat dat niet op stel en sprong; het moet doorsijpelen in de haarvaten van je organisatie. Dat geldt ook voor onze eigen strategie. Die mag niet in een la verdwijnen. Daarom beschikken we over een implementatieprogramma, waarmee we de strategie vertalen naar het dagelijkse werk en de werkvloer. Bij al onze projecten geven we bijvoorbeeld aan hoe ze bijdragen aan het verwezenlijken van onze strategie. Zo kan iedereen z’n steentje bijdragen aan de gezamenlijke ambitie om een veilig en leefbaar Nederland te realiseren.’

Welke impact hebben jullie strategieën op keuzes in de markt?

Ovaa: Samenwerken is essentieel. Dat heeft alles te maken met de enorme uitdagingen waar we voor staan. We willen in Nederland de grote ruimtelijke transities realiseren én de enorme instandhoudingsopgave voor elkaar krijgen. Rijk, provincies, gemeenten en marktpartijen; allemaal zijn we daar druk mee. Maar we krijgen ook steeds meer te maken met krapte: op de arbeidsmarkt, aan grondstoffen en milieuruimte. Daarom zetten we in op samenwerking. Met beleid en politiek, met de markt en in de regio. De afgelopen jaren hebben we al waardevolle stappen gezet op dit vlak. Zo werken we samen met de markt aan nieuwe contractvormen en zetten we in op de portfolioaanpak. De komende jaren bouwen we hierop voort.’
Plugge: ‘Wij richten ons met onze strategie ook op potentiële nieuwe medewerkers. Neem het onderwerp duurzaamheid. De jonge generatie vindt dit heel belangrijk en wil graag voor een werkgever werken die hier aandacht voor heeft. Daarom proberen we goed uit te dragen hoe we bijdragen aan duurzaamheid. We laten zien welke initiatieven we als organisatie nemen op dit vlak. Denk aan het investeren in emissieloos materieel en het verduurzamen van onze ontwerpen.’
Ovaa: ‘Dat is heel herkenbaar. Ook wij besteden in onze strategische afwegingen en in gesprekken met partners aandacht aan hoe we een aantrekkelijke werkgever kunnen zijn voor jonge mensen en zij-instromers.’
Plugge: ‘Ook in die zin wordt samenwerking steeds belangrijker. We richten ons immers op dezelfde doelgroep.’
Ovaa: ‘Precies. Daarom hebben we er allemaal baat bij. Door ons in te leven in elkaars situatie en door vanuit het gemeenschappelijke doel samen oplossingen te verkennen, kunnen we elkaar verder helpen.’