Profiteren van data en informatie

Datagedreven assetmangement 

Ook in 2023 werkte Rijkswaterstaat hard om de onderhoudstoestand van de hoofdinfrastructuur van ons land beter in beeld te krijgen. Met die kennis is het onderhoud aan die bruggen, tunnels en viaducten beter te voorspellen, in te plannen en efficiënter aan te pakken. In 6 pilotprojecten is het beheer en onderhoud met actuele data en kunstmatige intelligentie getest: bij gemalen en sluizen, een brug en een tunnel. In een volgende fase in 2024 bekijken we hoe we kunnen komen tot een dashboard dat een totaalbeeld geeft. Daarmee willen we de instandhoudingsopgave landelijk overzien en aansturen. Dat noemen we ook wel datagedreven assetmanagement. 

Doorontwikkeling 

In de bovengenoemde 6 pilotprojecten werkt Rijkswaterstaat intensief samen met aannemers die objecten beheren. Met 5 daarvan gaan we data en ervaringen delen en nieuwe databronnen benutten. Het doel van deze samenwerking is om tempo te houden in de doorontwikkeling van datagedreven assetmanagement en te werken aan een gestandaardiseerde aanpak in de hele sector. In januari 2023 is deze samenwerking op de InfraTech-vakbeurs vastgelegd in een overeenkomst: een belangrijke stap in het beter en sneller aanpakken van de groeiende onderhoudsachterstand van onze infrastructuur. 

Grootste robot ter wereld

Hoogwater, gecombineerd met storm Pia, zorgden er eind december 2023 voor dat de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg volautomatisch sloot. Dat gebeurde door een slim en waakzaam computersysteem dat aan deze stormvloedkering is gekoppeld. Dat systeem berekent op basis van gecombineerde data over wind, waterstanden, opstuwingen en stromingen op welk moment de kering zou moeten sluiten om overstromingen te voorkomen. Voor het eerst sinds de bouw van de stormvloedkering in 1997 was het de computer die dit besluit nam, en niet een mens die op een knop drukte. Door deze zelfstandige, computergestuurde beveiligingsfunctie staat de Maeslantkering bekend als de grootse robot ter wereld. 

Rampschip Fremantle Highway 

Bij het afwikkelen van de brand op het vrachtschip Fremantle Highway, eind juli 2023, speelde data- en informatietechnologie een belangrijke rol. Vanaf het Rijkswaterstaat-oliebestrijdingsvaartuig de Arca hield sonarapparatuur de positie van het brandende schip nauwlettend in de gaten om onveilige situaties voor de overige scheepvaart te voorkomen en een eventuele berging te vergemakkelijken. Olieverontreinigingen werden gelokaliseerd met data uit een olieradar, observaties vanuit het kustwachtvliegtuig en computermodellen. Data uit watermonsters zijn benut voor de bewijslast, om een verontreiniging aan te kunnen pakken en verdere milieuschade te voorkomen.  

Bouwblokken

Informatietechnologie helpt ook bij het terugdringen van kwetsbaarheden van de IT zelf. Onder meer in de Wantijbrug en Haringvlietbrug hebben we een zogenoemd gestandaardiseerd 3B-bouwblokbrug succesvol toegepast: een apparatuurkast met moderne, gestandaardiseerde hardware en software. Hiermee maken we het technische hart van de brug niet alleen betrouwbaarder en onderhoudsvriendelijker, maar ook beter bestand tegen hacks.  

Virtual reality 

Rijkswaterstaat onderzoekt hoe virtual reality (VR) en simulatie kunnen helpen bij het bedienen en besturen van bruggen. In het project ‘Virtual reality in combinatie met 3B-bouwblokken’ bediende en schouwde een brugbedienaar met een VR-bril en een virtuele lessenaar een demo-brug. Later koppelden we de 3D-omgeving aan het 3B-bouwblok van de Wantijbrug. Hiermee kunnen brugbedienaars trainen met de testscenario’s die ingrijpen op de besturing van de brug. De uitkomsten en de geleerde lessen van dit pilotproject worden onder meer gebruikt voor het verder ontwikkelen van de opleiding van nautische bedienaars. 

Satellietobservatie

Een doorbraak in de meetwereld van Rijkswaterstaat: satellieten verzamelen sinds 2023 in een klap belangrijke data over de toestand van de hele Waddenzee. Satellietmonitoring is beter, minder arbeidsintensief en goedkoper dan de meetmethodes die Rijkswaterstaat tot nu toe inzette. We hebben daarmee een veel beter beeld van de hele voedselpiramide in de Waddenzee: van zeehonden tot vissen, garnalen tot planten en algen. Uiteindelijk willen we ten minste 30 jaar meten, zodat we de veranderingen op lange termijn zien en kunnen ingrijpen als een gebied verslechtert, bijvoorbeeld door klimaatverandering. 

Hindervrij varen 

Sinds 30 augustus 2023 kunnen schippers hun reis nog beter plannen en makkelijker navigeren naar de sluizen in Nederland. Vanaf toen namen we de vernieuwde website sluisplanning.rws.nl in gebruik. De site geeft schippers een beter beeld van hoe druk het op de vaarweg is, hoe de kolkindelingen zijn en wat de wachttijden zijn. Vooralsnog worden de sluisplanningen van de 4 sluizen op de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl én van 4 grote sluizencomplexen in Zuid-Holland en Zeeland getoond: de Volkeraksluis, Krammersluis, Kreeksluis en Sluis Hansweert. Mogelijk voegen we later meer sluizen toe. 

Glasvezel 

Sinds oktober 2023 gebruiken Rijkswaterstaat en ProRail officieel elkaars glasvezelnetwerk. Zo gebruiken wij op het tracé Maasvlakte 2 - Botlek het glasvezelnetwerk van ProRail. Op het tracé Rotterdam – Eindhoven gebruikt ProRail dan weer onze glasvezel, om de verkeersveiligheid op het spoor te vergroten. De samenwerking heeft in 2023 al een besparing van 24 miljoen euro opgeleverd.