Let op, een afgesloten rijstrook! Kijk uit, je nadert een file! Rijkswaterstaat beschikt over veel data over riskante, actuele verkeerssituaties. Navigatiebedrijven als TomTom, ANWB en Flitsmeister kunnen die informatie razendsnel bij weggebruikers afleveren. Rijkswaterstaat werkt samen met bedrijven en overheden aan het vergroten van de veiligheid en doorstroming van het verkeer met behulp van data.
Het Goede Doel knalt door de speakers van je auto.
‘Ik heb getwijfeld over België.
Omdat iedereen daar lacht,
Ik heb getwijfeld over…’
Nee. Je bent niet in de stemming. Even geen ‘België’. Snel op zoek naar een andere radiozender.
En dan, als je héél even bent afgeleid door het zappen langs de zenders, begint je stoel te trillen. Je auto piept alarmerend. Meteen zijn je ogen weer op de weg. En meteen weet je ook waarom je auto je waarschuwde: je rijdt, met hoge snelheid, op de staart van een file af.
'Steeds meer mensen gebruiken hun navigatie tegenwoordig ook voor de routes die ze al kennen'
Alarmsignalen
Voor de één klinkt dit misschien als verre toekomstmuziek, voor de ander is het inmiddels realiteit. Sommige vrachtwagens beschikken al over die trillende stoelen. Meerdere autofabrikanten en navigatie-applicaties waarschuwen Nederlandse automobilisten al met alarmsignalen voor een naderende file.
Het is het resultaat van de publiek-private samenwerking Safety Priority Services (SPS). Een door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) geïnitieerde samenwerking, waarin Rijkswaterstaat en het Nationaal Dataportaal Wegverkeer (NDW) samenwerken met 6 commerciële partijen: ANWB, Be-Mobile (Flitsmeister), Hyundai, Inrix, Kia en TomTom.
Samen willen ze automobilisten met in-car-informatie beter waarschuwen voor gevaarlijke situaties. Via de software van de autofabrikant, of via de navigatie-app. Met als doel om de verkeersveiligheid op de weg te vergroten én om ervaring op te doen met dit type publiek-private samenwerkingen. Het is de bedoeling dat deze partijen zulke mobiliteitsdata in de toekomst op een structurele basis met elkaar gaan delen en beschikbaar maken.
Het is de toekomstige manier van rijden, denkt Martien Adema, adviseur verkeersinformatie bij Rijkswaterstaat. ‘Steeds meer mensen gebruiken hun navigatie tegenwoordig ook voor de routes die ze al kennen. In 2021 was dat al zo’n 60%, zo bleek uit de Smart Mobility-monitor. Weggebruikers willen op de hoogte zijn van afwijkende of gevaarlijke situaties.’
Spookrijders
En dus niet alleen voor naderende files. Alle commerciële SPS-partijen hebben of werken ook aan meldingen bij spookrijders, obstakels op de weg en wegwerkzaamheden. Om te weten wat er op welke weg gebeurt, maken ze gebruik van informatie van Rijkswaterstaat en andere wegbeheerders. Rijkswaterstaat verzamelt deze informatie via lussen en sensoren in het wegdek en camera's boven de weg. En deelt deze data via het NDW met een groot aantal verkeersinformatiediensten. Met als doel om de veiligheid en doorstroming van het verkeer te vergroten.
Sinds 2022 biedt een aantal partijen bovendien ook andere nieuwe, innovatieve diensten aan om weggebruikers te waarschuwen. Want die denkbeeldige file waarop we net inreden, toen jij een filestaartmelding ontving, die werd misschien wel veroorzaakt door een ernstig ongeluk. Een ongeluk waarbij ook mensen naar het ziekenhuis moeten worden vervoerd. En ja hoor, daar staat het al op je dashboard: ‘Let op, naderende ambulance’. Nog voor je de sirenes hoort, krijg je via sommige kanalen nu al de melding dat er een ambulance onderweg is. Zodat je er dus alert op bent dat je straks misschien aan de kant moet gaan. Want elke seconde telt tenslotte.
TomTom is een van de bedrijven die deze nieuwe feature aanbiedt aan automobilisten; via hun eigen app, maar ook via de autosoftware van de autofabrikanten met wie ze samenwerken. ‘Niet al onze klanten gebruiken het al’, zegt Jeroen Brouwer, directeur Customer & Sales Analytics bij TomTom. ‘En het werkt alleen als ambulances beschikken over een kastje dat hun gps-gegevens verzendt. Maar het grootste deel heeft dat gelukkig al. En uit onderzoek blijkt dat de mensen die de melding wél kregen, alerter zijn.’
Updates
En daar blijft het niet bij. In 2024 kunnen automobilisten via de SPS-partijen nóg enkele updates verwachten. Zo komen er ook meldingen wanneer brandweerauto’s en weginspecteurs van Rijkswaterstaat met blauw zwaailicht en sirene naderen. En een in 2023 gestarte proef met het waarschuwen voor schoolzones wordt in 2024 landelijk uitgerold. Martien: ‘Hetzelfde willen we bijvoorbeeld ook voor bepaalde milieuzones gaan doen.’
Los van deze innovaties werken de SPS-partijen tot eind 2024, wanneer de samenwerking op papier stopt, aan het verbeteren van de onderlinge informatie-uitwisseling. Jeroen: ‘Bij TomTom maken we veel gebruik van de gegevens van Rijkswaterstaat en andere wegbeheerders over bijvoorbeeld wegwerkzaamheden of afsluitingen. Maar die informatie klopt niet altijd. Niet alle afsluitingen worden gemeld. En soms blijkt uit onze data juist dat er gereden wordt op een stuk weg dat volgens Rijkswaterstaat nog afgesloten zou zijn. Daarom geven wij en onze concullega’s sinds de start van SPS elk kwartaal feedback op deze data. Zo kunnen we automobilisten samen een beter beeld van de verkeerssituaties geven.’
‘We willen dat steeds meer weggebruikers in hun auto belangrijke verkeersinformatie ontvangen’
SPS is het vliegwiel dat deze snelle ontwikkelingen mogelijk maakt. Maar ook na 2024 blijven de partijen hun dienstverlening voor in-car-informatie verbeteren. ‘We willen mogelijk maken dat steeds meer weggebruikers in hun auto belangrijke verkeersinformatie ontvangen’, vertelt Martien. ‘EU-wetgeving verplicht overheden en navigatiepartijen binnenkort ook om bepaalde soorten data beschikbaar te stellen én om goed gebruik te gaan maken van die beschikbare data (zie kader). De verwachting is dus dat steeds meer partijen gebruik gaan maken van de beschikbare diensten.’
TomTom kijkt ondertussen ook over de grenzen. Het biedt de filestaartmelding inmiddels al in meer dan 80 landen aan. Jeroen: ‘En we zijn nu druk bezig met het verzamelen van data van andere landen in de EU. Het is onze bedoeling dat je zo’n ambulancewaarschuwing straks ook op de ring van Hamburg ontvangt.’ En, mocht je nog twijfelen, natuurlijk ook in België.
Europese wetgeving
Met Safety Priority Services sorteren de betrokken partijen voor op Europese wet- en regelgeving die in 2025 van kracht wordt. Wegbeheerders en navigatiepartijen worden vanaf dan verplicht om meer te doen met de beschikbare data die de veiligheid in en doorstroming van het verkeer kan vergroten. Het gaat dan zowel om het delen van deze data als om het goed gebruikmaken hiervan.
Om de vindbaarheid en kwaliteit van mobiliteitsdata toekomstbestendig te borgen en de toegankelijkheid en betrouwbaarheid daarvan te verbeteren, zet het ministerie van IenW de komende jaren in op het (door)ontwikkelen van een digitaal stelsel voor mobiliteitsdata. Hier wil het samen met andere overheden, marktpartijen en uitvoeringsorganisaties, en in lijn met de Europese wet- en regelgeving, invulling aan geven. Met als doel dat reizigers sneller en veiliger van A naar B reizen, het mobiliteitssysteem optimaal benut wordt, we grip houden op ons verkeersmanagement en multimodaal reizen makkelijker wordt. En hiermee kan ook de capaciteit van ons mobiliteitsnetwerk efficiënter benut worden.
Mogen we je nog een paar vragen stellen over dit Jaarbericht? Klik dan hier.
