Begin 2014 werd het startschot gegeven voor Ultrastil Wegdek (USW). In dit project daagt Rijkswaterstaat de markt uit: ontwikkel een wegdek met een geluidsreductie van 10 decibel en een levensduur van tenminste 7 jaar. USW is een voorbeeld van innovatiegericht inkopen, waarbij Rijkswaterstaat binnen contracten meer ruimte geeft aan vernieuwende oplossingen.
Door recente aanpassingen in de Wet geluidhinder (Swung) is de ontwikkeling van ultrastille wegdekken in een stroomversnelling geraakt. Voor elke locatie langs autosnelwegen geldt nu namelijk een maximale geluidsproductie. ‘Een verkeerstoename of een verhoging van de maximumsnelheid op een weggedeelte kan daardoor al extra maatregelen tot gevolg hebben’, zegt Peter The, projectleider van USW. ‘Geluidsschermen, snelwegen met overkapping of verdiepte snelwegen zijn dan dure oplossingen die lang niet overal passen en bovendien gepaard gaan met planologische procedures. Deze stap is dus noodzakelijk om in de komende decennia kosteneffectief binnen de geluidsnorm te blijven.’
Een wereldwijde marktverkenning leerde eerder dat een ultrastil wegdek nog niet bestaat en dat de beste oplossing poro-elastische wegdekken met rubberen korrels zijn – ook bekend onder de Engelse naam poroelastic road surface (PERS). ‘Uit een Nederlandse marktconsultatie kwam naar voren dat de markt geïnteresseerd is in de ontwikkeling van een ultrastil wegdek, maar dat geen van de partijen dit alleen zou kunnen. Daarom bleef er één route over: een interdisciplinaire samenwerking en een investering door Rijkswaterstaat.’
In 2013 is de ontwikkeling van een ultrastil wegdek in de markt gezet met een ‘gunning door onderhandeling na voorpublicatie’, waarbij binnen de grenzen van de aanbestedingswet ruimte is voor maatwerk. Via een open Europese oproep en contacten uit eerdere jaren zijn marktpartijen uitgenodigd. In totaal leverde dat 4 deelnemende partijen op: de Nederlandse bouwbedrijven Heijmans en Dura Vermeer, het Zwitsers-Nederlandse SGS-Intron en het Russische samenwerkingsverband Unicom. ‘In de contracten zijn onder meer onderwerpen gerelateerd aan innovaties opgenomen, zoals ontwikkelkosten, intellectueel eigendom en concurrentie tussen marktpartijen. Zodoende bieden we de markt meer mogelijkheden om innovaties toe te passen.’
Kennis uitwisselen
Wezenlijk onderdeel van het ontwikkeltraject is een kennisplatform, waarin de consortia vragen en inzichten met elkaar delen. Kennispartijen als TNO en TU Delft adviseren en verzorgen het validatieonderzoek. ‘Afgelopen jaar hebben er 3 overleggen plaatsgevonden. Daarin komen bijvoorbeeld de eerste proefresultaten aan de orde. Maar denk ook aan de vraag welke labproeven geschikt zijn om de eigenschappen van de samples te bepalen.’
In die overleggen komt niet alles ter sprake. ‘Hoewel we zo open mogelijk met elkaar willen samenwerken, neemt de voorzichtigheid bij partijen toe naarmate de proefresultaten kansrijker worden. De recepturen hoeven zij in ieder geval niet prijs te geven, daarin zijn we niet geïnteresseerd. Sommige informatie is voor Rijkswaterstaat wel van belang, maar hoeft niet met de concurrent gedeeld te worden. Om bijvoorbeeld een goed oordeel te kunnen geven over de stroefheid, willen we het gebruikte type steenslag weten.’
Fasegewijs
De productontwikkeling verloopt in 3 fasen: laboratorium (2014-2015), semi-praktijk (2016) en praktijk (2017). ‘Na iedere fase toetsen we de producten onder meer op technische eisen en veiligheidseisen en nemen we een beslissing welke partijen naar de volgende fase mogen doorstromen. Aan het begin van fase 2 hebben andere marktpartijen nog de mogelijkheid om in te stromen. Zij moeten dan wel op eigen kosten kunnen aantonen dat hun product voldoet aan de gestelde eisen in de laboratoriumfase.’ Wanneer het project USW succesvol verloopt, kan het ultrastille wegdek vanaf 2020 deel uitmaken van de ‘catalogus’ van door Rijkswaterstaat gevalideerde mengsels, zoals ZOAB 0/16 en ZOAB TW. ‘We hebben er vertrouwen in dat we straks een ultrastil wegdek kunnen toevoegen aan deze catalogus van producten. De eerste proefresultaten laten al een geluidsreductie zien van 9 tot 9,5 decibel, twee keer stiller dan zoab.’
Lees meer over het inkooptraject in de brochure De weg naar ultrastil.
