Grote renovatie Krammersluizen spectaculair begonnen
In de schijnwerpers
Met het uittillen van de reservesluisdeur op een drijvende bok is op 15 oktober de grote renovatie van de Krammersluizen begonnen. De vijfde en laatste sluisdeur wordt in 2028 gerenoveerd weer teruggeplaatst. Dan is het sluizencomplex klaar voor de toekomst, zegt Olivier Elseman, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat.
Olivier Elseman, omgevingsmanager Rijkswaterstaat
De bouw van de Krammersluizen, in de Philipsdam tussen Zeeland, Brabant en Zuid-Holland, werd voltooid in 1987. Zo’n 66.000 schepen passeren er jaarlijks. Het sluizencomplex verbindt het zoete Volkerak-Zoommeer met de zoute Oosterschelde. Na ruim 35 jaar zijn de sluizen toe aan een flinke renovatie en modernisering. Een ingewikkelde klus, vertelt Olivier. ‘De aannemer doet al het werk met de tent open, zoals wij zeggen. De sluizen moeten tijdens de renovatie blijven werken en dezelfde aannemer is ook verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud aan het sluizencomplex. Al met al een grote uitdaging.’
Bellenscherm
Na een voorbereiding van ruim een jaar, werd op 15 oktober de eerste deur uitgehesen en naar de Sloehaven in Vlissingen gebracht voor groot onderhoud en renovatie. ‘Dan moet je denken aan stralen van de deuren en vervangen van de bekabeling. Een belangrijke functie van de sluizen is het scheiden van het zoete en het zoute water. Tijdens de renovatie vervangen we de huidige zoet-zoutscheiding door een nieuw systeem met bellenschermen, gecombineerd met het spoelen van zoet water. Daarvoor moeten we de deuren aanpassen. In de deuren komen zes rinketten, soort gaten die open en dicht kunnen, waardoor het zoete water naar de Oosterschelde spoelt.’
Boeing 747
Dat uithijsen van de sluisdeur is best een ingrijpende gebeurtenis, zegt Olivier. ‘De deur is 14 hoog, 4 meter breed, 26 meter lang en weegt zo’n 340 ton, vergelijkbaar met een Boeing 747. We begonnen met de reservedeur, die op de kant stond in een stellage. Die is daar met behulp van een bok en een hijskraan uitgetild en op twee pontons gezet. Dat is een specialistische megaklus die veel voorbereiding vergde. Voor ons is dat mooi om te zien. Ze zijn een halve dag bezig om alles goed voor te bereiden en dan kan er worden gehesen. Dat gaat heel minutieus. Er is weinig ruimte om te bewegen en de deur moet ook heel precies op de pontons worden geplaatst en vastgezet.’
Hartslag
Als de reservedeur is gerenoveerd en aangepast, wordt deze omgewisseld met een van de sluisdeuren die nu in de duwvaartsluis zit. ‘En dan begint het hele proces opnieuw met de volgende deur, tot alle vijf deuren van de duwvaart- en de jachtsluizen gerenoveerd zijn. Het omwisselen is ook een klus, want door de aanpassingen wordt de deur nog zwaarder.’ Olivier noemt de deurwisselingen ‘de hartslag van het project’. ‘We zijn bezig van 2025 tot 2028, waarbij steeds een deur wordt aangepakt en teruggeplaatst. De laatste sluisdeur gaat in 2028 in revisie. Wanneer deze klaar is, zal die dienstdoen als reservedeur.’
Vismigratiemiddel
De renovatie van het sluizencomplex gaat over meer dan de deuren, legt Olivier uit. ‘De sluizen worden ook op afstand bestuurbaar gemaakt. Daarvoor moeten we kilometers kabels vervangen. Eerst wordt dit lokaal getest en daarna kunnen de sluizen op afstand bediend worden vanuit het Topshuis op Neeltje Jans.’ Vervolgens worden een vismigratiemiddel en een spuimiddel in de deuren aangebracht. ‘Via twee kokers in het middenstuk van de sluis kan overvloedig water van het Volkerak-Zoommeer in de Oosterschelde stromen. Met een lokstroom kunnen ook de vissen daar doorheen, zodat ze van de zoute Oosterschelde naar het Volkerak-Zoommeer kunnen om te paaien en weer terug.’ Tot slot wordt het hele sluizencomplex naar de laatste veiligheidsstandaarden gebracht, onder meer door het aanpassen van werktuigbouw-technische en elektrotechnische installaties.
"De deurenwissels van de Krammersluizen zijn de hartslag van het project"
Stremming
De renovatiewerkzaamheden leveren onvermijdelijk hinder op, zegt Olivier. ‘Tijdens het hijsen geldt een snelheidsbeperking op de vaarweg, maar schepen kunnen de sluis wel passeren. De klemtoon van het project ligt in 2027-2028. Dan gaan we de ombouw van de duwvaartsluizen doen en hebben we 11 weken stremming. Dan gaan we de kolk droogzetten, doen we beton-reparaties, de bekabeling in de sluiskolk en gaan we de bestaande zoet-zoutscheiding in de kolkwand dichtzetten. Tijdens dat werk is er steeds een sluiskolk beschikbaar. Bij de jachtsluizen werken we buiten het recreatieseizoen, maar ook daar proberen we steeds een sluiskolk beschikbaar te houden.’
Topsport
De grondige aanpassing van het complex levert een aantal voordelen op, vertelt Olivier. ‘Allereerst hebben we straks veel minder kosten voor dagelijks onderhoud. Voor de gebruikers zal het schutproces gemiddeld een kwartier sneller gaan. Vanwege de manier waarop we de zoet-zoutscheiding doen, duurt dat nu 45 minuten. Straks met het bellenscherm gaat dat dus een stuk sneller. Ook gebruiken we door de nieuwe technieken straks 25 procent minder energie.’ Al met al wordt de hele operatie een complex verhaal, verwacht Olivier. ‘Omdat we werken met de tent open, omdat we veel verschillende werksoorten bij elkaar hebben en alleen al met de afmeting van het sluizencomplex. Met 66.000 schepen per jaar is dit complex een van de economische motoren van Nederland. Samen met de combinatie ZEEKR, die bestaat uit BESIX NL, BESIX Unitec, Croonwolter&dros, DEMAKO, Iemants (Smulders) en Bosch Rexroth maken we Nederland een stukje beter. Het lijkt heel normaal dat zoiets goed gaat, maar dat is echt topsport.’