Samen strategische keuzes maken voor de toekomst

Innovatie

In het kennisnetwerk Next Generation Infrastructures (NGinfra) bundelen zes infrabeheerders hun krachten, delen ze kennis en zetten ze strategische lijnen uit die ook effect hebben op markt en omgeving. Actueler en belangrijker dan ooit, met schaarste op allerlei gebieden – van arbeidsmarkt tot grondstoffen – en zorgen rondom de weerbaarheid van kritieke infrastructuren.

De laatste decennia zijn de verschillende infrastructuren in Nederland steeds meer met elkaar verbonden geraakt. Ze maken gebruik en zijn afhankelijk van elkaar bij toekomstige ontwikkelingen. Ook zijn ze functioneel en geografisch verbonden, staan voor dezelfde uitdagingen en kunnen elkaar versterken. Binnen NGinfra onderzoeken infrabeheerders Alliander, Havenbedrijf Rotterdam, ProRail, Rijkswaterstaat, Schiphol en Vitens daarom samen infravraagstukken alsof ze één beheerder zijn. ‘Met elkaar pakken we de dilemma’s van morgen en overmorgen beet’, aldus Tjeerd Roozendaal, ceo van Vitens en lid van het bestuur van NGinfra. Hij vervolgt: ‘We overleggen als netbeheerders op bestuurlijk niveau over het door NGinfra uitgezette wetenschappelijk onderzoek naar trends en ontwikkelingen. Ook stimuleren we dat onze professionals elkaar ontmoeten en kennis delen. Zo voeden we het hele NGinfra-netwerk en maken we impact met kennis.’

Ingeborg Absil, directeur bereikbaarheid en netwerkkwaliteit Rijkswaterstaat

Strategische keuzes

Ingeborg Absil is directeur bereikbaarheid en netwerkkwaliteit bij Rijkswaterstaat en voorzitter van de programmaraad van NGinfra. Zij vindt ‘verbinden en verknopen’ belangrijke kernwoorden als het om NGinfra gaat. ‘Binnen een kennisnetwerk als NGinfra gebeurt van alles. We zetten onderzoeken uit, pellen trends en uitdagingen af, halen de buitenwereld naar binnen en de praktijk aan tafel. Om dat alles goed samen én verder te brengen, moet je zaken aan elkaar verbinden en met elkaar verknopen. Daarom werken we sinds dit jaar op basis van twee roadmaps: Veerkrachtig ontwerp en onderhoud (VOO) en Eerlijk gebruik. Bij de eerste, VOO, lopen nu tien onderzoeken die zich richten op bijvoorbeeld schaarste (van personeel, normen, ruimte en grondstoffen), de energietransitie en klimaatadaptatie. Bij Eerlijk gebruik ligt de focus op brede welvaart en een rechtvaardige samenleving.’ Roozendaal vult aan: ‘Die onderzoeken moeten natuurlijk wel ergens toe leiden. We zijn geen praatclubje, maar werken als netbeheerders samen om strategische keuzes te kunnen maken voor de toekomst.’ Absil geeft een voorbeeld: ‘In het project Vervoersoptimalisatie Rotterdam maken Havenbedrijf Rotterdam en ProRail slim gebruik van elkaars data om het openen van de Botlekbrug en Spijkenissebrug te optimaliseren. Zonder NGinfra zouden de mensen uit de praktijk nooit zo snel en gekaderd een werkrelatie hebben kunnen aangaan om dit wezenlijke vraagstuk op te pakken.’

Arbeidsschaarste

Hoewel marktpartijen niet direct betrokken zijn bij NGinfra, kunnen de strategische keuzes die de zes infrabeheerders maken wel effect op hen hebben. Als voorbeeld noemt Roozendaal het door NGinfra uitgevoerde onderzoek naar arbeidsschaarste. ‘Hieruit blijkt dat de infrasector afstevent op een tekort van 100.000 tot 150.000 fte in 2030. Dit betekent dat onder de huidige omstandigheden een aanzienlijk deel van de geplande projecten niet kan worden uitgevoerd. In het onderzoeksrapport formuleren we drie oplossingen, waarbij het verbeteren van de productiviteit het meest kansrijk is. Denk aan het slimmer inzetten van mensen, automatisering en robotisering en het anders inrichten van processen en mandaten.’ Ketensamenwerking is hierbij heel belangrijk. ‘Veel technici zijn in dienst bij marktpartijen’, aldus Absil. ‘Dit geeft maar weer aan: de markt is voor ons als infrabeheerders gewoon heel belangrijk.’ Ook de zes beheerders zelf hebben een rol als het gaat om arbeidsschaarste. ‘Iedereen zoekt naarstig naar technisch personeel’, geeft Absil aan. ‘Maar we willen niet in elkaars vijver vissen. Daarom hebben we het plan opgevat om sollicitanten op schaarse functies onderling uit te wisselen: we kijken welke functies er openstaan, welke kandidaten hierop solliciteren en of we kandidaten naar elkaar kunnen doorzetten. Mensen met specifieke expertise moeten we immers daar neerzetten waar ze het meeste toevoegen. Of dat nu bij Rijkswaterstaat is of bij ProRail; dat zou eigenlijk niet moeten uitmaken.’

"Mooi om tijdens zo’n gesprek te zien hoe we elkaar op dit gebied kunnen aanvullen en versterken"

Weerbaarheid

Een ander belangrijk thema waar NGinfra zich op richt is, weerbaarheid. ‘De wereld verandert snel en geopolitieke ontwikkelingen brengen nieuwe uitdagingen met zich mee’, geeft Absil aan. ‘Ook als infrabeheerders merken we dit.’ Roozendaal vervolgt: ‘Allemaal beheren we vitale infrastructuren. Havenbedrijf Rotterdam was de eerste die het onderwerp weerbaarheid binnen NGinfra agendeerde, maar we waren het er direct over eens dat dit ons allemaal aangaat.’ Absil vindt het mooi dat iedereen dan meteen zijn rol pakt. ‘We zijn aan de slag gegaan om het vraagstuk te doorgronden: waar gaat het om als we het over weerbaarheid hebben, wat kunnen we met elkaar als één infrabeheerder oppakken en wat niet? Ook zijn we in gesprek gegaan met onder meer het ministerie van Defensie. Hoe zorgen we ervoor dat Defensie in een dreigende situatie gebruik kan blijven maken van de netwerken van bijvoorbeeld Rijkswaterstaat en ProRail. Waar lopen we dan tegenaan? Mooi om te zien hoe we elkaar hierin vinden.’ Dat bleek ook tijdens Infratrends, het jaarcongres van NGinfra op 6 november 2025. Tijdens een panelgesprek gingen Roozendaal, Absil en John Voppen (ceo ProRail) met elkaar in gesprek over juist dit thema. ‘Een moeiteloos gesprek,’ noemt Absil het. ‘We willen als infrabeheerders uiteindelijk allemaal hetzelfde: dat onze infrastructuur weerbaar en toekomstbestendig is. We hebben elkaar allemaal nodig, omdat onze infrastructuren niet los van elkaar te zien zijn. Denk aan de verplaatsing van zwaar materieel; dit gaat zowel via de haven, het spoor als het wegennet. Mooi om tijdens zo’n gesprek te zien hoe we elkaar op dit gebied kunnen aanvullen en versterken.’

Tijdens Infratrends, het jaarcongres van NGinfra, gingen Tjeerd Roozendaal, Ingeborg Absil en John Voppen (ceo ProRail) met elkaar in gesprek over weerbaarheid

Duurzaamheid

Naast weerbaarheid is duurzaamheid een thema waar NGinfra kennis bij elkaar brengt. ‘Alle infrabeheerders hebben hiermee te maken’, geeft Roozendaal aan. ‘Binnen het bestuur hebben we het bijvoorbeeld over hoe je hier als organisatie verantwoording over aflegt, hoe je omgaat met CSRD-verplichtingen. Maar we proberen zo’n thema ook praktisch handen en voeten te geven.’ Absil vervolgt: ‘We hebben het dan bijvoorbeeld over hoe je duurzaamheid in aanbestedingen kunt vervlechten. Of over hoe je emissieloos bouwen kunt stimuleren. Deze vraagstukken raken ons als infrabeheerders allemaal, dus dan is het goed om inzichten en kennis met elkaar te delen. Uiteraard bespreken we dan ook wat we gezamenlijk kunnen oppakken en wat niet.’ Absil benadrukt verder dat NGinfra de blik niet uitsluitend op Nederland richt. ‘Dat kan ook niet met alles wat er om ons heen gebeurt. Daarom hebben we de ambitie om een internationaal kennisnetwerk van wetenschap en praktijk te ontwikkelen rondom de Europese infrastructuur. Het is belangrijk dat we als Europa samen optrekken; samen sta je altijd sterker.’