Rijkswaterstaat Bodem+ heeft een belangrijke rol bij het versterken van bodemkennis in de praktijk. Dat doen we veelal in samenwerking met het Uitvoeringsprogramma (UP) Bodemconvenant en onze kennispartners in de netwerken, zoals het ExpertiseNetwerk Bodem en Ondergrond (ENBO) en het Kennis- en Onderwijscentrum Bodem en Ondergrond voor het Hoger Onderwijs (KOBO-HBO). We richten ons op zowel kennisontwikkeling als kennisoverdracht. Dit doen we door deelname aan netwerken en initiatieven, het beheren van websites over bodemzaken en het inzetten van onze expertise bij (decentrale) overheden.
Geleverde hoofdproducten
We gaven nieuwe impulsen aan kennisagendering, -ontwikkeling en -overdracht. Veel aandacht ging naar de versterking van kennis in de praktijk, zowel op lokaal als regionaal niveau.
Helpdesk, website, nieuwsbrief
Onze bodemhelpdesk beantwoordde 2.523 vragen (-23% ten opzichte van 2019) en de Meldkamer Bodemkwaliteit beantwoordde 569 vragen (+12% ten opzichte van 2019).
Verder beheerden we de goed bezochte website bodemplus.nl – met 1.062.406 paginaweergaves (-8% ten opzichte van 2019) door bijna 165.000 bezoekers – en publiceerden we 106 nieuwsberichten. De meest bezochte websiteonderdelen blijven het ‘Zoekmenu erkende bodemintermediairs’ (dat alleen al verantwoordelijk was voor 388.157 (ruim 36% van de) paginaweergaven van de gehele site) en het dossier ‘Besluit bodemkwaliteit’, met 285.672 (27% van de) paginaweergaven. Hieronder valt ook de rubriek PFAS die nog vaak (24.367), maar minder dan vorig jaar is bekeken. Andere top-rubrieken zijn nog steeds Bodemsanering, Wet- Bodembescherming, Besluit Uniforme Saneringen (BUS) en Bodemconvenant.
De website Bodemrichtlijn.nl is door 121.119 bezoekers bezocht met 292.653 paginaweergaves. Dat is vrijwel hetzelfde niveau als in 2019. Het onderdeel Aardkundige waarden is geactualiseerd.
BodemVizier, de zoekmachine naar 306 instrumenten, hielp 2.179 gebruikers met 6.403 paginaweergaves. Daarvan 813 via Zoeken (faceted search), 396 via de Routeplanner en 210 via de Projectcyclus.
De nieuwe website www.bewustbodemgebruik.nl is gelanceerd, met geactualiseerde teksten en foto’s. In 2020 verstuurden we via het Expertisenetwerk Bodem en Ondergrond 23 nieuwsbrieven ‘Tussen Bodem en Ondergrond’ waarop inmiddels circa 2400 personen zijn geabonneerd. We publiceerden regelmatig in vaktijdschriften als Vakblad BODEM en Land+Water.
Daarnaast heeft het Initiatief Bewust Bodemgebruik i.s.m. de Werkgemeenschap voor Landschapsonderzoek met een speciaal themanummer van Tijdschrift Landschap uitgebracht rondom bodem, landgebruik en landschap.
Bezoeken en gesprekken
Het UP Bodemconvenant had in 2020 een 20-tal gesprekken (interviews) bij diverse organisaties (w.o. decentrale overheden) ten behoeve van de End Term Review (ETR). Ook waren er contacten (circa 50) van onze accountmanagers met provincies, gemeenten, waterschappen en omgevingsdiensten. Denk hierbij o.a. aan de (online) regionale bodem-overleggen en de afstemming met het gemeentelijk netwerk WEB.
Georganiseerde bijeenkomsten
Medeorganisatie van 2 bijeenkomst van het Platform Toezicht Bodem, 1 bijeenkomst van het Platform Bodembeheer en de internationale webinar van Platform Baggernet ‘Sediment as a resource’ en COCOON.
Via het initiatief Bewust bodemgebruik organiseerden we twee ambassadeursbijeenkomsten ten behoeve van de TerrAgenda 2020. De bodemambassadeurs zijn daarnaast individueel gesproken over de TerrAgenda Ook leverden we bijdragen aan de Geef de Bodem, Stop Landdegradatie, het onderzoek naar vervolg Initiatief Bewust Bodemgebruik en het Monitorings Platform Green Deal Voedselbossen.
Organisatie van een groot aantal presentaties, workshops en webinars op zowel nationale als internationale symposia, zoals Festival Follow-UP, webinars Bodem in Omgevingswet, Prakijkfestival Ondergrond 2020 en Nationaal Congres Bodemdaling en Bodembeheer van de Toekomst.
Diverse symposia en bijeenkomsten zijn helaas vanwege corona-maatregelen geannuleerd of verschoven naar 2021, zoals symposium Bodembreed, de Noordelijke Netwerkdag Toezicht en Handhaving en Tisoils 2020.
Onderwijs
Via het Kennis- en Onderwijscentrum Bodem en Ondergrond (KOBO-HO) is bijgedragen aan hhraag en aanbod van stage- en afstudeeropdrachten. Mede dankzij de bijdrage van Bodem+ was de Geoweek wederom succesvol. Ondanks alle beperkingen door corona-maatregelen maakten toch nog meer dan 500 leerlingen hierbij kennis met de praktijk van Geo en 24bedrijven uit de geosector boden gastlessen, bedrijfsbezoeken of veldwerk aan.
Internationaal
Met de komst van de nieuwe Europese Commissie is duidelijk geworden dat land en daarmee bodem, breed op de Europese beleidsagenda staat. In de Green Deal legt de Commissie de nadruk op het klimaat (Klimaatwet), circulaire economie (Zero pollution) en duurzame productie van voedsel (Farm to Fork strategy). Het grondverzet zal met name in de Strategy for a Sustainable Built Environment worden geregeld. In de in 2020 verschenen nieuwe Biodiversiteitsstrategie wordt de nieuwe Europese Bodemstrategie aangekondigd. Voor de uitwerking van deze beleidsdocumenten gebruikt de Commissie het instrument Roadmaps.
De EU Expertgroup Soil bediscussieerde in september de inbreng van de lidstaten over de 10 belangrijkste punten op bodemgebied die Europees geregeld zouden moeten worden. De Nederlandse inbreng is van te voren kortgesloten met een afvaardiging vanuit het bedrijfsleven, de wetenschap via het Dutch Soil Platform en met de betrokken ministeries LNV en IenW. Bodem+ onderhoudt de contacten met de Mission Board on Soil, Health and Food. De missie voor het nieuwe investeringsprogramma voor onderzoek Horizon Europe voor 2021-2027.
In het najaar is de Roadmap voor een nieuwe EU Bodemstrategie verschenen en ter consultatie voorgelegd. Vanuit Bodem+ is in het Common Forum on Contaminated Land, in de werkgroep Soil as a Resource, een reactie opgesteld. Deze reactie vormde de basis voor de reactie vanuit het Ministerie van IenW. Daarnaast is bijgedragen aan een reactie vanuit het Ministerie IenW op de Roadmap for a Zero Pollution Action Plan voor het onderdeel bodem. In de Roapmap Impact Assessment voor Biodiversity Targets wordt voor het eerst duidelijk dat herstel van bodemleven onder de Europese natuurregelgeving valt.
Overall zorgpunt op de Europese beleidsontwikkeling is de ambitie en de beschikbare consultatie termijnen. Alle signalen vanuit de Commissie wijzen op de wens voor een juridisch bindend kader voor bodem. In 2021 zal daarom in overleg met het Ministerie van IenW een ‘dossierteam bodem’ worden ingesteld.
Het Common Forum is 2 keer virtueel bijeengekomen. Speerpunten in de uitwisseling zijn risicobeheer, omgaan met diffuse verontreiniging en emerging contaminants, grondwaterbeleid, Minimata Convention, nieuwe EU-onderzoeksprogramma Horizon 2021-2027 en verbreding naar de functies van de bodem voor de maatschappelijke opgaven via de SDGs, transitiedenken en het instrument Land Stewardship. Er is bijgedragen aan het Memorandum PFAS onder het Duitse EU voorzitterschap en de eerdergenoemde reactie op de Roadmap Bodemstrategie.
Het (EU subsidieprogramma) Interreg project COCOON is begonnen aan de 2e fase: het monitoren van het actieplan. Hiervoor is onder andere een enquête gehouden onder de gemeenten over de warme overdracht van gesloten stortplaatsen.
