Verbinden, versterken en ontwikkelen van kennis en aanpak

Een klimaatbestendig(er) Nederland in 2050. Om dit te halen is afgesproken dat we in 2020 klimaatbestendig(er) handelen in visie en dagelijkse praktijk. Hiervoor zijn stevige ambities geformuleerd. In 2020 zijn veel kwetsbaarheden in beeld gebracht via een stresstest. In 2020 en 2021 kunnen we ze dan in dialoog met alle stakeholders vertalen naar een uitvoeringsagenda. Die ambities gelden ook voor Rijkswaterstaat. De vitaliteit en kwetsbaarheid van de bodem en ondergrond zijn verweven met de stresstest en de bijdrage die het bodem- en watersysteem zelf kan hebben in mogelijke oplossingen. Zeker bij de aanpak van extreme droogte die we zien de afgelopen jaren speelt een vitaal bodem- en watersysteem een belangrijke rol. Bodemdaling wordt, als tegenhanger van zeespiegelstijging, als een van de meest complexe bodemopgaves van dit moment meegenomen. Naast klimaatadaptatie en –mitigatie is het onderdeel van veel andere maatschappelijke opgaven en transities, zoals de grote opgaven in stedelijke ontwikkeling en duurzame landbouw. Oplossingen die duurzamer bodembeheer en landgebruik vragen. Al sinds 2014 is Bodem+ actief binnen het Deltaprogramma en het netwerk dat nu bekend staat als het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling. 

Geleverde inzet 2020

Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA)

Bodem+ verbindt mensen en kennis, initieert projecten en stimuleert innovaties als ondersteuning binnen IenW / Rijkswaterstaat en regionale overheden om de ambities van het Deltaprogramma te kunnen halen. Naast kennis over het bodem- en watersysteem hebben we beproefde kennis- en financiële concepten naar het Deltaprogramma ruimtelijke adaptatie vertaald. Deze zijn zichtbaar in de organisatie van de uitvoeringspilots DPRA (10 miljoen Euro aan inzet) en de ontwikkeling van de Impulsregeling Klimaatadaptatie die conform het Bestuursakkoord RA vanaf 1 januari 2021 regionale overheden gaat ondersteunen met 200 miljoen Euro vanuit het Rijk. We hebben gewerkt aan:

  • De organisatie van de uitvraag, beoordeling, begeleiding en kennisdeling van de Uitvoeringspilots DPRA;
  • De opzet van de Impulsregeling Klimaatadaptatie;
  • De doorwerking van grondwaterpeilbeheer in steden;
  • Het Kennisprogramma klimaatadaptatie;
  • NKWK Klimaatbestendige Stad;
  • Het borgen van klimaatadaptatie in standaarden (richtlijnen, protocollen en normen) via OSKA (Overleg Standaarden Klimaatadaptatie)
  • Het borgen van Klimaatadaptatie in nationale en regionale omgevingsvisies.

Binnen RWS hebben we onze kennis ingezet in stresstesten en dialogen met de regio over droogte, zoals bodemdaling en bos- en bermbranden en grondwateroverlast. En nader onderzoek gedaan naar de werking en betere benutting van het bodem-watersysteem van het hoofdwegennet, zoals via een bufferende berm, om onze fysieke netwerken klimaatbestendig te gaan maken. We hebben de Klimaateffectenatlas RWS gebouwd en denken mee aan de toekomst van Nederland via het kennisprogramma Zeespiegelstijging en ‘NL Later’. We hebben vergaarde kennis ingezet in advisering bij planuitwerkingen voor diverse wegen.

Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling

Met andere Rijkspartners, regionale overheden, kennisinstituten en marktpartijen hebben we in 2020 weer vol ingezet op het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling (NKB), mede om de nieuwe kennis uit heel veel onderzoeks- en uitvoeringsprojecten, zoals de Regiodeal Groene Hart en Veenweidetafel, te laten stromen en de stimuleren dat overheden en bedrijven goede afwegingen maken op basis van beschikbare kennis. In dit kennisprogramma wordt een groot aantal initiatieven verbonden om de cirkel rond te krijgen op gebied van de 6 M’s:

  • Meten;
  • Mechanismen begrijpen;
  • Modelleren;
  • Maatschappelijke kosten en baten;
  • Maatregelen;
  • Monitoren.

Zo kunnen we op basis van objectieve kennis handelingsperspectieven ontwikkelen voor overheden, bedrijven en burgers. Vanuit een maatschappelijke context en het streven naar een duurzame leefomgeving. In het levendige speelveld dat zich uitstrekt van nationale politiek tot lokale besluitvorming.

Op gebied van kennisontwikkeling hebben we blijvend aandacht voor goede data- en informatievoorziening en de wens van een Nationale informatievoorziening Bodemdaling (NIB) om kennisdata beschikbaar te maken en hebben we vanuit het NKB netwerk gewerkt aan kennis en innovatieprogramma’s binnen NKWK (Nationaal Kennisprogramma Water en Klimaat), UP Bodem- en Ondergrond (overheden), NWO (Universiteiten), RAAK (Hogescholen) en SBIR (Bedrijven).

Op het gebied van communicatie hebben we inzet gepleegd op het UP festival met de nieuwe coalitie ‘Stevige steden’ en het nationale bodemdalingscongres en geven we via TISOLS support aan nieuwe voor iedereen toegankelijke vormen van kennisdeling die naar aanleiding van corona-maatregelen worden ontwikkeld voor internationale communitybuilding op gebied van bodemdaling. Maatschappelijk belangrijk werk dat door extreme gebeurtenissen en alle (media)aandacht na jaren inmiddels goed op het netvlies staat van Rijk en decentrale overheden.