Water is van levensbelang voor ieder van ons. Maar water kan ook een bedreiging vormen. Rijkswaterstaat werkt aan waterveiligheid en aan voldoende schoon water. We investeren in een ecologisch gezond watersysteem in een klimaatbestendig land.
Watersnood in Limburg
Op 13 en 14 juli 2021 viel in het stroomgebied van de Maas en de Rijn een recordhoeveelheid regen van 160 mm. Hierdoor kampte Zuid-Nederland midden in de zomer met extreem hoogwater. Rijkswaterstaat werkte voor, tijdens en na de hoogwaterpiek op 18 juli hard aan de beheersing van deze watercrisis. We hebben ons samen met crisispartners ingezet om de gevolgen te beperken en alle partijen van informatie te voorzien. In de periode ná de crisis is de vaarweg weer in veilige staat teruggebracht, is de omgeving schoongemaakt en zijn reparaties uitgevoerd. Het verloop van de crisis laat zien dat het project Grensmaas in de afgelopen jaren succesvol is uitgevoerd. Zonder dit Ruimte voor de Rivier-project zou langs de oevers van de Maas tussen Maastricht en Roosteren veel méér wateroverlast zijn geweest.
Deltaprogramma
Door de klimaatverandering zullen extreem weer en grote rivierafvoeren steeds vaker voorkomen. Het gaat vaker en harder stormen en regenen, de zeespiegel stijgt en de bodem daalt. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken samen aan een klimaatbestendig Nederland. Dat doen we onder de vlag van het Deltaprogramma. Met de uitvoering daarvan houden we Nederland veilig en voorzien we alle watergebruikerssectoren van voldoende schoon zoetwater.
Stevige waterkeringen
Om Nederland te beschermen tegen het water werken Rijkswaterstaat en de waterschappen aan stevige dijken, duinen en stormvloedkeringen. In 2050 moeten de primaire waterkeringen allemaal voldoen aan de nieuwste veiligheidsnormen. In 2021 hebben de waterschappen 1,6 km dijk versterkt in projecten bij de IJsselkade, Blerick en Vianen. Op andere plaatsen bleek bij nadere bestudering ruim 28 km dijk aan de waterveiligheidsnorm te voldoen. Daar zijn dus geen maatregelen nodig.
Ooster- en Westerscheldedijken veilig
De dijken langs de Oosterschelde en Westerschelde zijn als gevolg van stroming kwetsbaar. In de afgelopen jaren heeft Rijkswaterstaat de onder water gelegen vooroevers verstevigd. In april 2021 is het laatste deel, bij Wemeldinge-Oost, afgerond. Daarmee zijn de dijken langs de Ooster- en Westerschelde de komende 50 jaar weer veilig.
Extra zand beschermt onze kust tegen kustafslag en stromingen
Zand als natuurlijke bescherming
Zand is het meest natuurlijke beschermingsmateriaal voor onze kust. Door extra zand toe te voegen aan de kust (zandsuppletie), ontstaat een natuurlijke, beschermende slijtlaag tegen kustafslag en stromingen. In 2021 heeft Rijkswaterstaat 16,1 miljoen m3 zand op onze kust gespoten. Dat is ongeveer 16 keer de inhoud van voetbalstadion de Kuip in Rotterdam.
Bij Goeree-Overflakkee is begin 2021, over een lengte van 4,5 km 1,1 miljoen m3 zand van de Noordzeebodem op het strand aangebracht. Voor deze kustversterking heeft Rijkswaterstaat bij wijze van proef gebruikgemaakt van satellietbeelden om te beoordelen hoeveel zand nodig was om de klus te klaren.
Opknappen én verduurzamen
Een groot deel van de sluizen, stuwen en waterkeringen in ons land is op leeftijd en heeft de komende decennia groot onderhoud nodig of moet worden vervangen. Waar het kan, maakt Rijkswaterstaat deze objecten tijdens de opknapbeurt duurzamer en klaar voor de toekomst. De opening van het Reevesluiscomplex, in oktober 2021, was in dit opzicht een mijlpaal. De sluis tussen Dronten, Kampen en de Reevedam verbindt de dijkringen van Flevoland en IJsseldelta. Het sluiscomplex, dat bestaat uit een schutsluis, een spuisluis en een vispassage, voorkomt hoge waterstanden in de Veluwerandmeren en wateroverlast in Kampen.
Innovatieve voorbeelden
Een mooi voorbeeld van duurzaam en innovatief renoveren van infrastructuur is het werk aan de Afsluitdijk. Rijkswaterstaat versterkt de dijk met een extra ‘huid’ van betonnen reuzenstenen, maar mét behoud van de grasgroene uitstraling. Ook het versterken van de schut- en spuicomplexen en het vergroten van de waterafvoercapaciteit via pompen van spuicomplex Den Oever valt in deze categorie.
Werken aan de waterhuishouding
Rijkswaterstaat reguleert de waterstanden in ons land met behulp van spuisluizen, stuwen, pompen en gemalen. Dat doen we in een goed samenspel met collega-waterbeheerders. In 2021 was een groot deel van de 6 pompen van gemaal IJmuiden defect. Door de inzet van tijdelijke pompen en dankzij de hulp van andere waterbeheerders is het risico op wateroverlast en verzilting beheersbaar gebleven.
Waterkwaliteit verbeteren
Zodra de waterkwaliteit in gevaar komt, komt Rijkswaterstaat in actie. Op woensdagochtend 7 april 2021 verloor containerschip Baltic Tern ongeveer 30 km ten noorden van Ameland 5 containers. Om de waterkwaliteit en de bodem te beschermen heeft Rijkswaterstaat, samen met de kustwacht, de lading geborgen.
Rijkswaterstaat beproeft ook nieuwe oplossingen voor een betere waterkwaliteit. Zoals de ‘Catchy’: een systeem dat zwerfafval opvangt in de Nieuwe Maas. In het Haringvliet en Hollandsch Diep testen Rijkswaterstaat en een aantal partners een vergelijkbaar systeem. Ook het ‘Shoreliner’-systeem vangt drijvend afval op voordat dit op de oever aanspoelt.
Gerichte maatregelen moeten ervoor zorgen dat Nederland beter is opgewassen tegen extreem droge zomers
Inspelen op droogte
De klimaatverandering veroorzaakt steeds vaker extreem droge zomers. Daarom wil Rijkswaterstaat het rivierwater dat ons land binnenkomt beter vasthouden en slimmer verdelen over het land en onder watergebruikers. Daarvoor werken we onder meer aan flexibeler peilbeheer in het IJsselmeergebied. Dankzij die maatregelen kunnen we daar een grotere hoeveelheid zoetwater opslaan voor droge perioden. Met de aanleg van de Roode Vaart in Zevenbergen heeft West-Brabant in 2021 een extra aanvoerroute voor zoet water gekregen. Samen met 4 waterschappen werkt Rijkswaterstaat aan de Klimaatbestendige Wateraanvoer Midden-Nederland. Daarmee kan in noodsituaties water via Bodegraven van het oosten naar het westen van Nederland worden geleid.
