Geïntegreerd werken, ruimte voor initiatief, vertrouwen en een sterke nadruk op participatie zijn sleutelelementen in de Omgevingswet. Deze aspecten sluiten aan op maatschappelijke trends zoals deregulering, decentralisatie en het bieden van meer ruimte aan initiatieven van burgers, organisaties en bedrijven. De overheid kiest voor een meer dienstverlenende rol. Centraal daarin staat de vraag hoe de overheid initiatieven kan faciliteren die voor de initiatiefnemer betekenis hebben én maatschappelijke meerwaarde creëren. Dat is een andere insteek dan het beoordelen van initiatieven vanuit een grote hoeveelheid regels. De nieuwe rol vraagt wel om visie: zonder visie en ambitie van de overheid en zonder bijbehorende heldere spelregels, leidt de Omgevingswet niet tot verbetering.
Hoofdpunten
- Continu vragen: hoe dragen bodem en ondergrond bij aan het oplossen van ruimtelijke opgaven?
- Stevig investeren in netwerken van relaties met behoud van actuele vakkennis.
- Van buiten (samenleving) naar binnen (de eigen organisatie) werken.
'Bodem en ondergrond is geen sector meer maar een onderlegger voor allerlei beleid en ambities.'
Wat betekent de Omgevingswet voor de bodem- en ondergrondspecialist?
De Omgevingswet en de nieuwe rol die deze wet voor overheden met zich meebrengt, vraagt van de bodem- en ondergrondspecialist:
- Nóg meer ‘van buiten naar binnen denken’, met een antenne voor signalen en initiatieven uit de samenleving; de overheid dient de samenleving.
- Vooraf meedenken in plaats van achteraf toetsen: bij maatschappelijke- en gebiedsopgaven brengen we onze kennis en ervaring vroegtijdig in. Dit vraagt om een visie op de manier waarop bodem en ondergrond kunnen bijdragen aan het verwezenlijken van maatschappelijke doelstellingen en het oplossen van maatschappelijke opgaven.
- Procesgericht(er) handelen: wat is er op welk moment nodig om het proces goed te laten verlopen?
- Actief zoeken naar mogelijkheden voor verbinding met collega’s en andere belanghebbenden om samen optimaal te kunnen bijdragen aan een oplossing voor de opgaven.
- Zoeken van nieuwe ‘bondgenoten’ bij andere thema’s dan bouwen, saneren en beschermen. Denk aan gezondheid, veiligheid, energie, klimaat, natuur, voedselproductie en duurzaamheid.
De juiste kennis
Een goede invulling van die rol vraagt een plaats aan tafel in een vroeg stadium van planvormingsprocessen. Behalve kennis (van zaken) zijn vooral de juiste kennissen nodig. Dat betekent dat een bodem- en ondergrondmedewerker:
- Moet investeren in het gesprek met personen die bij de invoering van de Omgevingswet, de opstelling van omgevingsvisie, omgevingsplan en belangrijke gebiedsontwikkelingen een sleutelrol spelen.
- Interne coalities moet vormen met mensen die een goede ingang hebben bij partijen die betrokken zijn bij de ontwikkelingen op het gebied van bodem en ondergrond.
- In gesprek moet gaan met externe initiatiefnemers wanneer bodem en ondergrond een relevante factor is.
In de CoP GOO ‘Ondergrond en Omgevingswet’ zijn ook 6 casussen uit de provincie Gelderland verdiept. Daarin stonden vragen centraal als:
- Wat betekent de Omgevingswet voor de rol van een ondergrondprofessional en hoe geef je die nieuwe rol vorm?
- Hoe lever je meerwaarde aan beleidsplannen voor de leefomgeving en de uitvoering daarvan?
- Hoe kun je werkend in de geest van de Omgevingswet succesvol zijn?
Niet de nieuwe regels staan centraal, wel de andere manier van werken die gevraagd wordt. Persoonlijke vaardigheden en competenties zijn minstens zo belangrijk als vakkennis.
'Je verlaat weloverwogen het comfort van je eigen vakgebied. Het is niet zo dat je uit een vliegtuig springt met een parachute zonder enig benul te hebben of parachutes wel open gaan en hoe dat gebeurt. Maar je gaat wel 'parachutespringen' en uit je veilige omgeving treden.'
